1 йыл элек авариялар һанын кәметеү талабы ҡуйылғайны. Тағы ла йәмәғәт транспортында тәртип булдырыу, бөтә ауылдарҙы ҡаты түшәмле юл менән тоташтырыу, яңы күперҙәр һәм башҡа күләмле инфраструктура проекттары. 2019 йылда юл хужалығы өлкәһендә ҡуйылған маҡсаттар тап ошолай яңғырай ине. Ә бит уларҙың күпселеге тормошҡа ашты. Юл хужалығындағы йомғаҡты мин һүтәйем.
4 меңгә яҡын юл-транспорт фажиғәһе, 400-ҙән ашыу ҡорбан. Һандар үткән йылдағынан кәмерәк, әммә юл фажиғәләре иң аяуһыҙ заман афәттәренең береһе булып ҡала. Тап юл транспортына иғтибарҙы көсәйтергә һәм үлем осраҡтарын кәметергә тигән бурыс ҡуйғайны Радий Хәбиров.
Авариялар һанын кәметеү өсөн бихисап саралар күрелә. Республика һәм федераль трассаларҙа камералар һаны 500-ҙән ашты. Сентябрь айында ғына 169 стационар, 63 күсмә һәм 6 мобиль комплекс эшләй башланы. Улар элеккеләренән күпкә яҡшыраҡ һәм “иғтибарлыраҡ”.
Фото-видео теркәү комплексы юлды тулыһынса төшөрә, водителдең юғары тиҙлектә килеүен, светофор сигналына иғтибар итмәүен дә теркәй. Камера тәүлек әйләнәһенә эшләй. Ул ике йылдан һуң махсус тикшереү үтәсәк. Белгестәр билдәләүенсә, төбәктә 130-ҙан ашыу хәүефле юл участкаһы иҫәпләнә. Был яңылыҡты һәр кем төрлөсә ҡабул итте. Берәүҙәр сираттағы ысулды аҡса йыйыу тип ҡараһа, бәғзеләре киреһенсә, тәртип яҡлы.
Үҙгәреш талап иткән һәм республика етәкселеге иғтибарындағы тағы бер мәсьәлә – легаль булмаған пассажир ташыусылар. Арзан, тиҙ, әммә хәүефле. Был ысулды һайлап фажиғәгә осраусылар һаны артҡандан — арта. Южноуральск-Магнитогорск трассаһының 152-се саҡрымында “Хендай” менән “Лада Ларгус” –тың бәрелешеүе быға асыҡ миҫал. Аварияла дүрт кешенең ғүмере өҙөлә. Уларҙың өсәүһе – Сибай ҡалаһынан ине. Үлемгә килтергән авариянан һуң, республика юлдарында йөҙәрләгән рейдтар үтте. Был көрәштә элегерәк тәҡдим ителгән автомобилде тартып алыу язаһын кире ҡайтарырға тигән фекерҙәр ҙә яңғырай.
2019 йылда Башҡортостан Юл фонды рекордлы 24 миллиард ярым һум тәшкил итте. Был уҙған йыл менән сағыштырғанда 28 процентҡа күберәк. 13 күпер төҙөкләндерелде. Яңыртылған юлдарҙың дөйөм оҙонлоғо 1 мең 300 километрҙан ашыу.
2019 йылда юл-транспорт тармағындағы төп еңеүҙәрҙең береһе – Өфөнән Көнсығышҡа сығыу юлына бәйле. Тоннелдә ғинуар аҙаҡтарында эштәр башланасаҡ. 1992 йылда төҙөлә башлаған ҙур инфраструктура проектын инвестор ярҙамында тамамларға ҡарар ителгәйне. Мәскәүҙәге “Транспорт” форумында республика, ВТБ банкы һәм «Башҡортостан концессия компания»һы араһындағы яңы килешеүгә ҡул ҡуйылды. Дөйөм хаҡы – 33 миллиард ярым һумға баһаланған проект буйынса төбәк бюджетынан сығымдар 10 миллиард һумға кәметелде.
Көнсығыш юлын 2023 йылға тамамлау күҙаллана. Был төҙөлөш Өфө өсөн көнүҙәк мәсьәләләрҙең береһе — тығындарҙы кәметергә тейеш. Өфө автоһәүәҫкәрҙәрен ҡыуандырған тағы ла бер хәбәр. 2019-сы йылдың йәйендә Ағиҙел йылғаһы аша өсөнсө күпер төҙөү эштәре башланды. Өфөнө Аэропорт юлы менән тоташтырған мөһим инфрастуктура объекты 2021 йылға әҙер булыр тип көтөлә. Берҙәм күпер сафҡа инеү менән ике йүнәлештә автомобилдәр өсөн 11 һыҙат буласаҡ.
Шулай ҙа уның ике һыҙаты, анығыраҡ итеп әйткәндә иҫке күпер аша үткәне тағы ла бер нисә йылдан ғына сафҡа инә, бында реконструкция башланасаҡ. Яңы күперҙең күп өлөшөн Росавтодор финанслаясаҡ тип килешелде. Эштәр тамамланыу менән Өфөнөң көнъяғында тығындар кәмер тип көтөлә.
Тап тығындар башҡала өсөн көнүҙәк мәсьәләгә әйләнде. Уны хәл итеүҙә аҡыллы светофорҙар урынлаштырыла һәм юлдарҙы киңәйтеү ҡулланыла. Йәмәғәт транспортында тәртип урынлаштырыу ҙа ошо дөйөм эштең бер өлөшө.
Яңы, таҙа, заманса, бер стилдә, ә иң мөһиме халыҡ өсөн хәүефһеҙ. Республикалағы йәмәғәт транспорты тап ошондай сифаттарға эйә булырға тейеш тигән бурыс ҡуйылғайны. Был талаптарға яраҡлашырға һәм законлы эшләргә теләмәгәндәр эшһеҙ ҡалды. Урынына “Башавтотранс” өсөн 527 яңы автобус һатып алынды. Баш ҡаланан тыш, район үҙәктерен Өфө менән бәйләү мәсьәләһе ҡалҡып сыҡты. Яңы автобустар республиканың төрлө ҡала һәм район үҙәктәренә юлланды, шулай уҡ быға тиклем бөтөнләй туҡтатылған маршруттар ҙа тергеҙелде.
Заман башҡа, заң башҡа. Быйылдан социаль, банк карталары менән бер рәттән йәмәғәт транспортында “Алға” берҙәм картаһы ярҙамында иҫәпләшергә була. Уңайлыҡ өсөн иҫәпте тулыландырыу, сығымдарҙы күҙәтеү функциялары менән мобиль ҡушымта эшләй башланы. Транспорттан тыш, “Алға” картаһын мәктәп уҡыусылары ашханала ҡуллана ала. Өфөнән тыш, проект Стәрлетамаҡ һәм Салауат ҡалаларында, артабан башҡа төбәктәрҙә тормошҡа ашырыла.
